Cholesterol is een vetachtige stof die van nature voorkomt in ons lichaam en essentieel is voor verschillende lichaamsprocessen. Het speelt een belangrijke rol bij de aanmaak van hormonen, galzouten en de opbouw van celmembranen. Hoewel cholesterol noodzakelijk is voor een goede gezondheid, kan een teveel aan cholesterol in het bloed leiden tot ernstige gezondheidsproblemen.
Er bestaan twee hoofdtypen cholesterol: HDL (High Density Lipoprotein) en LDL (Low Density Lipoprotein). HDL wordt vaak het 'goede' cholesterol genoemd omdat het cholesterol van de arteries naar de lever transporteert voor afbraak. LDL daarentegen wordt het 'slechte' cholesterol genoemd omdat het zich kan ophopen in de arteries en bloedvaten kan verstoppen.
Normale cholesterolwaarden liggen onder de 5,0 mmol/L voor totaal cholesterol. Van verhoogd cholesterol spreken we bij waarden boven de 6,5 mmol/L. Risicofactoren omvatten erfelijkheid, ongezonde voeding, overgewicht, roken en te weinig beweging. Onbehandelde hoge cholesterol kan leiden tot hartaandoeningen, beroertes en andere cardiovasculaire problemen.
Statines zijn de meest voorgeschreven cholesterolverlagende medicijnen en werken door een enzym te blokkeren dat cholesterol aanmaakt in de lever. Ze zijn zeer effectief in het verlagen van LDL-cholesterol met 20-50% en verminderen het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk.
Fibraten worden vooral voorgeschreven bij patiënten met hoge triglyceridewaarden en lage HDL-cholesterol. Ezetimibe werkt door cholesterolopname in de darmen te blokkeren en wordt vaak gecombineerd met statines voor een maximaal effect.
PCSK9-remmers zijn een nieuwere behandelingsoptie die via injecties wordt toegediend. Deze medicijnen zijn bijzonder effectief voor patiënten die onvoldoende reageren op statines of deze niet kunnen verdragen.
In België zijn verschillende effectieve cholesterolmedicijnen beschikbaar om uw cholesterolgehalte te reguleren. Deze geneesmiddelen, voornamelijk statines, zijn bewezen effectief in het verlagen van LDL-cholesterol en het verminderen van cardiovasculaire risico's.
Atorvastatine (Lipitor, Tahor) behoort tot de meest voorgeschreven cholesterolmedicijnen. De gebruikelijke dosering varieert van 10 tot 80 mg per dag. Mogelijke bijwerkingen omvatten spierpijn, hoofdpijn en maagklachten. Bij ernstige spierklachten dient u onmiddellijk uw arts te raadplegen.
Simvastatine (Zocor, Simvastamed) wordt doorgaans 's avonds ingenomen in doseringen van 5 tot 40 mg. Belangrijk is om grapefruit te vermijden tijdens het gebruik, aangezien dit de werking kan beïnvloeden.
Rosuvstatine (Crestor) is een krachtige statine, effectief bij doseringen van 5 tot 20 mg. Het wordt vaak voorgeschreven bij patiënten met hoge cardiovasculaire risico's.
Pravastatine (Pravisol) heeft minder medicijninteracties en is geschikt voor patiënten die andere medicatie gebruiken.
Ezetimibe (Ezetrol) werkt anders dan statines door cholesterolabsorptie in de darm te blokkeren. Het wordt vaak gecombineerd met statines voor optimaal effect.
Generieke alternatieven zijn ruim beschikbaar in Belgische apotheken en bieden kosteneffectieve behandelingsopties:
Alle cholesterolmedicijnen vereisen een medisch voorschrift. De meeste preparaten worden gedeeltelijk terugbetaald door het Belgische ziekenfonds, afhankelijk van uw verzekeringsstatuut en medische indicatie.
Statines zijn over het algemeen goed verdraagbaar, maar kunnen bijwerkingen veroorzaken. De meest voorkomende bijwerkingen zijn spierpijn, hoofdpijn, maagdarmproblemen zoals misselijkheid en diarree, en vermoeidheid. Deze klachten zijn meestal mild en verdwijnen vaak na enkele weken gebruik.
Spierpijn (myalgie) komt voor bij ongeveer 5-10% van de patiënten. In zeldzame gevallen kan ernstigere spierproblematiek optreden, zoals rhabdomyolyse. Neem altijd contact op met uw arts bij aanhoudende of ernstige spierpijn, vooral in combinatie met donkere urine.
Regelmatige controle van de leverfunctie is belangrijk, vooral in de eerste maanden van behandeling. Statines kunnen interacties hebben met andere medicijnen zoals bloedverdunners en bepaalde antibiotica. Informeer altijd uw apotheker over alle medicijnen die u gebruikt. Neem contact op met uw arts of apotheker bij ongewone klachten of vragen over uw medicatie.
Een gezond voedingspatroon vormt de basis van cholesterolbehandeling. Beperk verzadigde vetten uit vlees, volle zuivelproducten en gebakken waren. Kies voor onverzadigde vetten uit olijfolie, noten en vette vis. Vezels uit groenten, fruit en volkorenproducten helpen cholesterol te verlagen.
Regelmatige lichaamsbeweging verhoogt het goede HDL-cholesterol en verlaagt triglyceriden. Streef naar minimaal 150 minuten matige inspanning per week, zoals wandelen of fietsen. Gewichtsverlies bij overgewicht kan het cholesterolgehalte significant verbeteren. Rookstop is essentieel, omdat roken het risico op hart- en vaatziekten sterk verhoogt.
Chronische stress kan cholesterolwaarden negatief beïnvloeden. Ontspanningstechnieken zoals meditatie of yoga kunnen helpen. Zorg voor voldoende slaap (7-8 uur per nacht) en plan regelmatige controles bij uw huisarts voor monitoring van cholesterolwaarden en medicatie-effectiviteit.
Cholesterolverlagende medicatie begint meestal binnen 2-4 weken te werken, met maximaal effect na 6-8 weken. Stop nooit zelfstandig met uw medicatie, ook niet als uw waarden normaal zijn geworden. De medicatie houdt uw cholesterol onder controle; stoppen leidt meestal tot stijging van de waarden.
Tijdens zwangerschap en borstvoeding zijn statines meestal gecontra-indiceerd. Bespreek alternatieve behandelingen met uw arts als u zwanger bent of wilt worden.
