HIV (Human Immunodeficiency Virus) is een virus dat het immuunsysteem van het menselijk lichaam geleidelijk verzwakt. Het virus valt specifiek de CD4+ T-cellen aan, die een cruciale rol spelen in de afweer tegen infecties en ziekten. Wanneer deze cellen worden vernietigd, wordt het immuunsysteem steeds zwakker en kan het lichaam zich niet meer effectief verdedigen tegen opportunistische infecties.
Het is belangrijk om het onderscheid te maken tussen HIV en AIDS. HIV is het virus zelf, terwijl AIDS (Acquired Immunodeficiency Syndrome) het eindstadium van een onbehandelde HIV-infectie is. Met moderne behandeling kunnen mensen met HIV een normaal leven leiden zonder ooit AIDS te ontwikkelen.
HIV wordt overgedragen via:
De infectie verloopt in verschillende stadia, van acute infectie met griepachtige symptomen tot een asymptomatische fase en uiteindelijk het AIDS-stadium bij ontbreken van behandeling.
Vroege detectie van HIV is cruciaal voor een succesvolle behandeling en het voorkomen van verdere overdracht. In België zijn verschillende testmogelijkheden beschikbaar, van sneltesten tot uitgebreide laboratoriumonderzoeken. Hoe eerder HIV wordt ontdekt, hoe sneller de behandeling kan starten en hoe beter de prognose.
HIV-testen kunnen worden uitgevoerd bij huisartsen, in ziekenhuizen, bij CAW's (Centra voor Algemeen Welzijnswerk), of bij gespecialiseerde testcentra. Veel locaties bieden anonieme testing aan, waarbij geen persoonlijke gegevens worden geregistreerd. De kosten worden meestal terugbetaald door de ziekteverzekering.
Het wordt aangeraden om te testen na riskant contact, bij het starten van een nieuwe relatie, of regelmatig bij verhoogd risico. Een negatief testresultaat betekent dat er geen HIV-infectie is gedetecteerd, maar houdt rekening met de window period van enkele weken tot maanden na mogelijke blootstelling.
In België is een uitgebreid scala aan HIV-medicijnen beschikbaar voor effectieve antiretrovirale therapie. Deze medicijnen worden ingedeeld in verschillende klassen op basis van hun werkingsmechanisme tegen het HI-virus.
NRTI's blokkeren het reverse transcriptase enzym dat het virus nodig heeft om zich te vermenigvuldigen. Belangrijke medicijnen in deze categorie zijn:
Non-nucleoside reverse transcriptase inhibitors (NNRTI's) zoals Efavirenz en Rilpivirine werken op een andere manier op hetzelfde enzym. Proteaseremmers zoals Darunavir en Atazanavir voorkomen dat het virus nieuwe virusdeeltjes kan assembleren. Integraseremmers zoals Dolutegravir en Raltegravir blokkeren de integratie van viraal DNA in het DNA van de gastheercel.
Moderne HIV-behandeling maakt vaak gebruik van combinatiepreparaten die meerdere werkzame stoffen bevatten, zoals Truvada, Genvoya en Biktarvy. Deze vereenvoudigen de medicatie-inname en verbeteren de therapietrouw.
PrEP is een preventieve behandeling voor mensen met verhoogd risico op HIV-infectie. In België zijn PrEP-medicijnen beschikbaar via gespecialiseerde centra en worden vergoed onder bepaalde voorwaarden. De meest gebruikte PrEP-medicatie is een combinatie van tenofovir en emtricitabine.
PrEP is bedoeld voor:
PEP is een spoedbehandeling die binnen 72 uur na mogelijke HIV-blootstelling moet worden gestart. Deze 28-dagen durende behandeling is beschikbaar in Belgische ziekenhuizen en spoedafdelingen. De effectiviteit van PEP is hoog wanneer tijdig gestart, maar kan bijwerkingen zoals misselijkheid en vermoeidheid veroorzaken. Regelmatige medische monitoring is essentieel tijdens de behandelingsperiode.
HIV-medicijnen kunnen verschillende bijwerkingen veroorzaken, variërend van mild tot ernstig. Veelvoorkomende kortetermijnbijwerkingen omvatten misselijkheid, hoofdpijn, vermoeidheid en diarree. Langetermijneffecten van antiretrovirale therapie kunnen botdichtheidsverlies, hart- en vaatziekten, lever- en nierproblemen omvatten.
Medicijninteracties zijn een belangrijk aandachtspunt bij HIV-behandeling. Veel HIV-medicijnen beïnvloeden de werking van andere geneesmiddelen, waaronder:
Uw apotheker speelt een cruciale rol bij het monitoren van medicijninteracties en het begeleiden van uw behandeling. Neem altijd contact op met uw zorgverlener bij nieuwe of verergerende bijwerkingen, tekenen van infectie, of wanneer u andere medicijnen wilt gebruiken.
In België is uitgebreide ondersteuning beschikbaar voor mensen met HIV. Psychosociale begeleiding wordt aangeboden via gespecialiseerde centra en hulporganisaties zoals Sensoa en de AIDS-hulpverleningsorganisaties in verschillende regio's. Deze organisaties bieden counseling, informatiesessies en peergroepsupport.
HIV-medicijnen worden grotendeels terugbetaald door het RIZIV, waardoor behandeling toegankelijk blijft voor alle patiënten. Het multidisciplinaire zorgteam bestaat uit HIV-specialisten, apothekers, verpleegkundigen en maatschappelijk werkers die samen optimale zorg waarborgen.
Strikte medicijntrouw is essentieel voor behandelsucces en het voorkomen van resistentie. Met consequente behandeling wordt het virus onderdrukt tot ondetecteerbare niveaus, waardoor overdracht naar partners wordt voorkomen (U=U: undetectable = untransmittable). Bij goede behandeling hebben HIV-patiënten een normale levensverwachting en kunnen zij een volledig leven leiden, inclusief het krijgen van kinderen zonder HIV-overdracht.
